Coaching voor ouders van een HSK (Hoogsensitief Kind)

Als je een hoogsensitief persoon bent en je hebt kinderen, dan is de kans groot dat je kind(eren) ook hoogsensitief zijn. Dit temperament is erfelijk. Vaak komen ouders er zelfs achter dat ze hoogsensitief zijn doordat hun kind bepaalde eigenschappen heeft waar ouders zich in herkennen, en waardoor ze zich gaan verdiepen in wat er aan de hand kan zijn. De directe aanleiding is vaak dat je kind niet goed in zijn of haar vel lijkt te zitten. Je kind voelt zich ongelukkig, heeft zich teruggetrokken uit de communicatie, of heeft last van woedeaanvallen, onverklaarbare boosheid, angstgevoelens of negatieve gedachten over zichzelf. De school geeft aan dat het niet goed loopt, en dat er onderzoek nodig is. Dat is het moment om je te verdiepen in hoogsensitiviteit.

Coaching is een effectieve manier om hierbij geholpen te worden. Je leert in korte tijd veel over hoogsensitieve kinderen in het algemeen en over de specifieke kenmerken bij jouw eigen kind. Een hoogsensitief kind is van zichzelf puur en goed, en heeft geen probleem (geen etiket, geen stoornis). Naar mijn idee hoeft een jonge HSP daarom zelf niet gecoacht of behandeld te worden. Tenzij er ten gevolge van de reacties van de omgeving ernstige problemen zijn ontstaan. Maar die kun je voor een belangrijk deel voorkomen, door in een vroeg stadium te weten en ervaren wat het betekent om een HSK te hebben en op te voeden. Ik coach ouders van een hoogsensitief kind om goed te leren omgaan met hun kind, en geef veel adviezen richting de buitenwereld. Desgewenst ga ik een keer mee naar de school van het kind om als professional uitleg en advies te geven aan de leerkracht en/of intern begeleider. Het kind zelf zie ik graag een keer om aan te voelen hoe het is en doet, en hoe de communicatie tussen ouders en hun kind is. De inhoud van mijn coaching is gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek door o.a. Elaine Aron (de grondlegster van hoogsensitiviteit, die dit temperament in 1987 wetenschappelijk heeft vastgesteld), en door practice-based kennis vanuit mijn ervaringen als coach, en als hoogsensitieve ouder van 3 kinderen.

In de coaching krijg je inzicht en kennis op de volgende gebieden:

inzicht en begrip van de hoogsensitieve eigenschappen van je kind, en vaak ook van jezelf (meestal is één van beide ouders ook hoogsensitief).

veel kennis van hoogsensitiviteit als temperament. Wat zijn we als groep wel, en wat zijn we zeker niet, en hoe reageert de omgeving hier meestal op? Zeer belangrijk om te weten, omdat je waarschijnlijk in het onderwijs geregeld uit zult moeten leggen waarom je kind doet zoals hij doet.

welke manier van opvoeden werkt bij een hoogsensitief kind het beste, en waarom?

concrete tips om je hoogsensitieve kind te laten ervaren wat hoogsensitief betekent.

concrete adviezen naar aanleiding van een spelobservatie van je kind in mijn praktijk.

desgewenst: concrete adviezen voor de schoolsituatie tijdens een gesprek op school met de leerkracht en intern begeleider van je kind.

Foto door Guillaume de Germain van Unsplash

Wat kan de aanleiding zijn voor coaching van ouders van een hoogsensitief kind?

je kind is snel overprikkeld, en daardoor vaak heel boos of juist heel stil en teruggetrokken.
je kind trekt zich boze opmerkingen en verwijten enorm aan.
je kind praat negatief over zichzelf.
je kind kan als vanaf het kinderdagverblijf of de peuterspeelzaal niet echt zijn draai vinden. Het lijkt alsof hij/zij het niet leuk vindt, en daardoor boos gedrag vertoont of zich afsluit. Hij/zij maakt geen goed contact met de andere kinderen en is alleen gesteld op zeer zachtaardige, vriendelijke begeleiders of leerkrachten.
de leerkrachten en familieleden spreken hun zorg uit, geven adviezen ("harder aanpakken", "hij/zij zal toch gewoon mee moeten doen in deze maatschappij", "je moet meer grenzen aangeven"), maar als ouder merk je dat de adviezen niet werken.

En daar bovenop maak je je zelf zorgen over je kind. Je piekert en twijfelt of je kind wel normaal is, of er geen psycholoog of speltherapeut bij moet komen, en je vraagt je af of je het als ouder wel goed doet. Je gaat je schuldig voelen, en je afvragen of je iets verkeerd doet.

Een hoogsensitief kind heeft een bijzonder temperament

Als bovenstaande punten herkenbaar voor je zijn, en als je je afvraagt of je kind misschien hoogsensitief is, wees dan niet bang dat je kind een 'etiket' gaat krijgen en een stoornis of afwijking heeft. Hoogsensitiveit is een normaal temperament, dat bij 15-20 procent van de mensen voorkomt. Het is een karakter dat heel krachtig is, als je er op de goede manier mee omgaat. In het kort samengevat is een hoogsensitief persoon een persoon met een bovengemiddeld sterk werkend zenuwstelsel, waardoor letterlijke prikkels (geluid, lichten) en figuurlijke prikkels (sfeer op de werkvloer, hoe zit iemand in zijn/haar vel, sfeer bij een familiebezoekje, aanvoelen van mensen met verkeerde bedoelingen etcetera) allemaal op volle kracht binnenkomen.

In Nederland wordt dit temperament vaak niet onderkend. Er is nog weinig kennis en inzicht bij scholen, dagverblijven, artsen, psychologen en andere betrokkenen over de bijzondere eigenschappen van een hoogsensitief mens. Ook de hoogsensitieve persoon (volwassene, kind, of allebei) zelf heeft heel vaak nog niet in de gaten dat hij/zij hoogsensitief is, en wat dat precies inhoudt. Het gevolg van dit gebrek aan kennis is vaak afwijzing en adviezen die bij een HSP niet 'werken'. De HSP gaat zich steeds ongelukkiger en afwijkender voelen. Het komt geregeld voor dat de hoogsensitieve eigenschappen weggeduwd worden, deze eigenschappen mogen er niet zijn. De hoogsensitieve persoon gaat zich 'hard opstellen' richting zichzelf, en ontkent alles dat te maken heeft met gevoel en intuïtie.

Hoe kom je erachter of je kind hoogsensitief is?

Ik adviseer om te beginnen met het invullen van een checklist voor HSK. Deze checklist kun je gratis bij me opvragen. Daarnaast adviseer ik je als ouder om te overwegen om zelf ook een checklist in te vullen (zie onderaan). Schrik hier vooral niet van, zoals hierboven ook beschreven zijn hoogsensitieve personen normale mensen met een normaal temperament. Helaas worden we in ons land vaak onvoldoende gewaardeerd. Maar samen zijn we sterk, en een hoogsensitief mens in balans is een zéér krachtig mens!

Foto door National Cancer Institute van Unsplash

Ouders als kinderfluisteraar van hun hoogsensitieve kind

Het is uitermate belangrijk om heel goed te weten wat hoogsensitief zijn betekent bij jouw eigen kind. Een hoogsensitieve ouder kan als een soort ‘kinderfluisteraar’ het gedrag van het kind vertalen naar de buitenwereld. Dit proces begint vaak al van jongs af aan. Opa’s en oma’s vinden het kleinkind ‘zo druk’, op de peuterspeelzaal geeft de juf aan ‘dat hij zich zo afsluit’, en op de basisschool is een jonge HSP soms zo overprikkeld dat er een heel onderzoeksteam wordt ingesteld om te bepalen wat er met het kind aan de hand is. Het komt geregeld voor dat je kind het op school niet een hele dag volhoudt, en dat er wordt voorgesteld dat hij/zij maar een beperkte tijd per dag op school mag komen. Ook komt het vaak voor dat je kind door overprikkeling boos wordt, of zelf 'ontploft' als hij/zij alle drukte niet meer aan kan. Soms wacht een hoogsensitief kind onbewust tot hij/zij weer thuis is, en moet zich dan ontladen. Thuis voelt het kind zich het veiligst, en daar durft het dan te laten merken hoe het eraan toe is. Verbaas je hier niet over als ouder, maar besef dat je kind bij jou helemaal zichzelf durft te zijn.

Foto door Priscilla Du Preez van Unsplash

Wat is het verschil tussen een kind met ADD en een hoogsensitief kind?

Het is van groot belang dat hooggevoelige ouders goed weten wat de hoogsensitieve eigenschappen bij hun kind, en wat het verschil is met kenmerken van een kind met een aandachts- en/of concentratiestoornis. ADD is de verzamelnaam voor kinderen die moeite hebben zich te focussen op wat op dat moment belangrijk is. Wat je aan de buitenkant vaak observeert, is dat je kind geregeld een dromerige, afwezige indruk maakt, alsof hij of zij in zijn/haar eigen wereldje is verzonken. Het tegenovergestelde komt ook voor. Je kind is dat zeer druk en beweeglijk, kan niet stilzitten op een stoel en wat je zegt dringt niet of nauwelijks door.

Er is een groot verschil met een hoogsensitief kind. Een jonge HSP is soms ook afwezig of juist zeer druk aanwezig, maar dat komt niet door een verstoring in de concentratie van binnenuit. Een hoogsensitief kind reageert zo, als hij/zij overprikkeld is door de omgeving, door heftige gebeurtenissen die gepaard gaan met hevige emoties en gevoelens. Je ziet dit gedrag bijvoorbeeld bij een hoogsensitief kind als de sfeer in de klas niet goed is. Als je het kind uit de overprikkeling haalt, en op een rustige, 'HSP-proof' manier met hem/haar omgaat, is er geen sprake meer van een gebrek aan concentratie of aandacht.

Dit is zeer essentieel. Helaas is aan de buitenkant niet goed te zien of er sprake is van een concentratiestoornis of hoogsensitiviteit. Voor de (niet hoogsensitieve) omgeving is dit moeilijk, omdat zij niet van nature de intuïtie hebben om een jonge HSP aan te voelen. Soms met alle gevolgen van dien, zoals onnodig onderzoek, inschakelen van psychologen tot zelfs het voorschrijven van medicijnen (ritalin).

In mijn coaching zullen we daarom uitvoerig de eigenschappen van je kind bespreken en observeren, aan de hand van een observatielijst voor hoogsensitieve kinderen en het bespreken van het verschil met een kind met ADD. Hierdoor kun je beter bepalen wat er met je kind aan de hand is. Ik coach je hierin als ouders, en geef passende adviezen als blijkt dat je kind een HSK is.

Wat is het verschil tussen een kind met ASS (Autismespectrumstoornis) en een hoogsensitief kind?

Een kind dat hooggevoelig is zal zich op de basisschool geregeld overprikkeld voelen. Het is geregeld rumoerig in een gemiddelde basisschoolklas. Een jonge HSP moet daarnaast vaak wennen aan al de verschillende temperamenten in de klas, zeker als er lawaai, ruzie of hardhandig stoeien/vechten bij komt kijken. De leerkracht heeft grote invloed op het gevoel van veiligheid van elk kind, maar zeker ook van een hoogsensitief kind. Een hoogsensitief kind kan zich niet gezien, niet gewaardeerd en zelfs ongelukkig voelen als de leerkracht weinig kennis heeft van hoogsensitiviteit.

Je hoogsensitieve kind kan hierop reageren door zich als het ware terug te trekken in zichzelf. Het kind kijkt dan vaak zonder veel uitdrukking voor zich uit, en maakt een weinig spontane indruk. Sommige HSK vragen voortdurend wat het rooster is, wat er op het programma staat. Dit komt vaak voort uit een gevoel van onzekerheid en onveiligheid, en kun je zien als een poging door het kind om de omgeving minder onvoorspelbaar te maken. En als het kind thuis is, wil het nog maar één ding: met rust gelaten worden.

Een kind met ASS kan hetzelfde overkomen als een HSK. Het kind maakt weinig spontaan contact, of het contact voelt niet soepel en natuurlijk aan. Een kind met autisme heeft net als de overprikkelde HSK de behoefte steeds te weten wat de planning is om niet voor onverwachte verrassingen te komen te staan. Een belangrijk verschil is echter dat een kind met autistische kenmerken niet het grote inlevingsvermogen in andere mensen heeft dat een hoogsensitief kind wel heeft. Een HSK voelt andere mensen door zijn/haar sterke intuïtie zeer goed aan, een kind met autisme heeft er vaak moeite mee om zich in de ander in te leven. Het is van groot belang om hier helderheid in te krijgen. Je kunt dat je manier van opvoeden aanpassen aan wat je kind nodig heeft, en waardoor je kind tot zijn of haar recht komt.

In mijn coaching zullen we daarom uitvoerig de eigenschappen van je kind bespreken en observeren, aan de hand van een observatielijst voor hoogsensitieve kinderen en het bespreken van het verschil met een kind met ASS. Je krijgt daardoor een helder inzicht in de oorzaak van bepaald gedrag van je kind, en weet beter hoe je hierop kunt reageren.

Professioneel onderzoek en advies over het omgaan met je hoogsensitieve kind

Bel of app naar 06-40009993 om een afspraak te maken voor een eerste beoordeling/gesprek, of om een gratis checklist voor een HSK aan te vragen. Of stuur een mail naar trea@hartsklank.nl. Na het eerste gesprek maken we een afspraak voor vervolgcoaching als we beide tot de conclusie komen dat coaching zinvol kan zijn. Overleg met derden, zoals de leerkracht, is altijd mogelijk. Tijdens de begeleiding beslissen we samen of dit wenselijk en zinvol is.

Gratis professionele HSP test om je hoogsensitieve eigenschappen te ontdekken?

Doe de HSP 3-in-1 Test van Instituut EszenzZ ©. Na het invullen van de test kun je zelf al goed inschatten of je veel hoogsensitieve eigenschappen bezit en of er sprake is van veel ervaren lasten. Als je hierover door wilt praten, kunt je uiteraard contact opnemen voor een gratis kennismakingsgesprek, bel of app dan 06 4000 9993. Je krijgt dezelfde dag mijn reactie. De link naar de test vind je op de homepage.